ลักษณะของ ไก่ชน เงินล้าน จะเก่งหรือไม่เก่ง จะดีหรือไม่ดีเราสามารถดูได้จากลักษณะส่วน ต่างๆ ของไก่ได้โดยดูตั้งแต่ใบหน้าจนดึงแข้ง ขา ซึ่งสามารถแบ่งออกเป็น 5 ส่วน หรือ เรียกว่า “โหงวเฮ้งไก่เก่ง” เราดูโหงวเฮ้ง คนได้ฉันใดก็สามารถดูโหงวเฮ้งไก่ได้ฉันนั้น สําหรับลักษณะไก่ชนที่ว่าเก่งหรือไม่เก่งก็มีการเล่าขานกันสืบมาแต่โบราณ ไก่ชนเงินล้าน สนามมหาลาภ นับได้ว่าเป็น ภูมิปัญญาของบรรพบุรุษของเราที่ได้เล่าสืบ ต่อกันมาจนถึงทุกวันนี้ ไก่ชน เงินล้าน ถ่ายทอดสด

ลักษณะหรือโหงวเฮ้งไก่เก่ง ไก่ชน เงินล้าน

โหงวเฮ้งไก่ชนที่ดีหรือลักษณะเด่นๆ 5 ประการของไก่ชน ที่บ่งบอกว่าเป็นไก่เก่ง ไก่ชนเงินล้านปี 65 มีฝีตีน ชั้นเชิงในการชนสูง ตีแม่น ตีเจ็บ ตีพิฆาต ตีลำโต ตีหัก ตีชัก และตีให้คู่ต่อสู้กลัวนั้น สามารถดูได้จากลักษณะของไก่ หรือโหงวเฮ้งของไก่ได้ การดูลักษณะเก่งหรือโหงวเฮ้งไก่เก่งนี้มีการ ดูการจะบันทึกเล่าขานสืบต่อกันมาแต่โบราณ ซึ่ง มีส่วนถูกและใกล้เคียงถึง 70-80 เปอร์เซ็นต์ นับได้ว่าเป็นมรดกตกทอดกันมาจนทุกวันนี้ เช่น นักเลงนกเขาบอกว่านกที่ดีต้อง “แข้งใหญ่” นักเลงไก่ก็บอกว่า ไก่ชนที่เก่งต้อง “แข้งเล็ก” จนเป็นคำกล่าวติดปากมาถึงทุกวันนี้ว่า “นกแข้ง ใหญ่ ไก่แข้งเล็ก” ตำราดูลักษณะไก่ชนของไทยมีน้อย ส่วนของชาติอื่นๆ ไม่ทราบว่ามีหรือไม่ ไก่ชน เงินล้าน 2564 ส่วนใหญ่การดูลักษณะไก่ชนของไทยเป็น คำบอกเล่าสืบต่อๆ กันมา เพราะคนไทยไม่ชอบจดบันทึกติดจะปกปิดและหวงวิชา เป็นที่ เสียดายวิชาการต่างๆ ที่เป็นภูมิปัญญาข คนไทยมักจะสูญหายและตายไปพร้อมกับเ ของ ที่เหลืออยู่ก็เป็นส่วนน้อยที่ได้รับการถ่ายท ในฐานะเป็นลูกหลานหรือลูกศิษย์ เมื่อกาลเวลา ผ่านไปหลายชั่วอายุคน ข้อความที่จดจำไว้จากการบอกเล่าต่อๆ มา ย่อมเพี้ยนไปบ้าง ดังนั้น ลักษณะบางอย่างของไก่ตามตำราบอกว่าเป็นไก่เก่ง แต่พอนำไปซ้อมกลับไม่เอาไหนนั้นอาจเป็น เพราะการจดจำข้อความดังกล่าวอาจจะเพี้ยนไป ก็ได้ สำหรับการดู “โหงวเฮ้งไก่เก่ง” มีหัวข้อดัง ต่อไปนี้

• การดูใบหน้า ลำคอ
• การดูขน/ปีกและหาง
• การดูเนื้อหนัง/กระดูก การดูขา/แข็ง 1 
• การดูรูปร่าง/ท่าทางและเสียงขัน

ใบหน้าและส่วนประกอบของใบหน้า ไก่ชน เงินล้าน

ใบหน้าไก่เป็นอวัยวะส่วนประกอบของไก่ชน เงินล้าน ที่สำคัญส่วนหนึ่งเหมือนคน ที่มีใบหน้าสวย หน้า หล่อ ย่อมเป็นเสน่ห์ดึงดูดให้คนสนใจอยากพูด น่า อยากคุยด้วยฉันใดก็ฉันนั้น ลักษณะใบหน้าของ ไก่พอจําแนกออกได้ดังนี้

1. หน้ายาวหรือหน้าแหลม คล้ายนกยูง หรือนกเหยี่ยว ถือว่าเป็นใบหน้าไก่ที่ดีที่สุดมักเป็น ไก่ฉลาด มีชั้นเชิงฝีตีนดี นักเลงไก่นิยมกันมาก 
2. หน้ากลมเล็กคล้ายนกกระจอก ถือว่าเป็นใบหน้าไก่ที่ดีรองลงไป ไก่ที่มีใบหน้าแบบ นี้มักจะเป็นไก่ปากไว ตีไว ตีแม่น ลำไม่โต ส่วนใหญ่ไก่พม่ามักจะมีใบหน้าแบบนี้
3. หน้าสี่เหลี่ยมใหญ่ คล้ายคางคก บาง ตัวมีเหนียงยานคล้ายวัว บางคนเรียกหน้าวัว ไก่ ที่มีลักษณะใบหน้าแบบนี้มักเป็นไก่ที่มีความ ทรหดอดทนดีเป็นเลิศ ลำโต ช้า ซึ่งนักเลงไก่ ชนบางคนเรียกว่า ไก่หน้าโง่ หรือ “หน้าพระสุ ธน” หมายถึงมีน้ำอดน้ำทนสูง คนเล่นไก่ไม่ค่อย ชอบ
4. หน้าผสม คือใบหน้าไก่ที่มีรูปแบบ E ผสมปนเปไปทั้งสามแบบที่กล่าวมาข้างต้นไม่อยู่ ในแบบใดแบบหนึ่ง ไก่หน้าผสมนี้เป็นผลของไก่ ที่เกิดจากการผสมพันธุ์ของไก่ที่มีใบหน้าตามข้อ 1-3 ผสมกัน ไก่ที่ใบหน้าผสมนี้บางตัวก็เก่งหาตัว จับยาก บางตัวไม่เอาไหนก็เยอะ

ไก่ที่มีใบหน้าทั้ง 4 แบบที่กล่าวมาจะดีเลิศ หรือเก่งมากน้อยเพียงใดต้องขึ้นอยู่กับส่วน ประกอบของใบหน้าที่ครบถ้วนด้วยส่วนประกอบ ของใบหน้าที่สำคัญ

ปาก ไก่ชน เงินล้าน

ปากไก่เป็นอาวุธที่สำคัญที่สุดใน การชน เพราะปากเป็นอาวุธสำหรับใช้ในการจิก คู่ต่อสู้ เมื่อจิกได้มั่นดีแล้วจึงใช้แข้งเตะตี ยกเว้น ไก่สายพันธุ์พม่าบางตัวที่มักไม่ค่อยใช้ปาก แต่ ท จะรอจังหวะดีดแข้งเปล่า สำหรับไก่ทั่วไปถ้าถูกเวลาคู่ต่อสู้ที่ปากหัก ปากกระเตาะ ปากยกกระโปรง มี หรือปากถอดจะเป็นรองคู่ต่อสู้ทันที เพราะขาด อาวุธที่จะจิกคู่ต่อสู้ปากไก่ชนที่โบราณถือกันว่า เป็นปากที่ดีจะมีลักษณะดังนี้

• ปากใหญ่ หนา มีร่องน้ำทั้งสองข้างถือ เร็ว เป็นปากที่มั่นคงแข็งแรงที่สุด
• ปลายปาก งองุ้มเล็กน้อยถ้างองุ้มมากมักจะเป็นไก่ช้า ถ้าปลายปากเกือบเป็นเส้นตรง มักจะเป็นปากบอนหรือปากไว
• ปากที่ยาวพอดี ปากที่ดีต้องไม่ยาวและ สั้นเกินไป ไก่ที่มีปลายปากยาวมักจะถูกคู่ต่อสู้ ตีเตะหักได้ง่าย ส่วนปากที่สั้นมักเป็นปากที่เข้า ปากหรือผูกปากยาก
• สีของปาก ไก่เก่งหรือลักษณะไก่ที่ดีสี ปากไก่ต้องเป็นสีเดียวกับสีของเกล็ดแข้ง เดือย และเล็บ เช่น สีปากเป็นสีขาวมีสีขาวเหลือง สีของ แข้ง เดือย และเล็บต้องเป็นสีขาวอมเหลือง ถ้า สีปากเป็นสีขาวปนดำ สีแข้ง เดือยและเล็บต้อง มีสีขาวปนดำด้วยจึงจะถือว่าถูกต้องตามตำรา

จมูก 

ไก่ชนที่มีลักษณะที่ดีต้องมีรูจมูก โตพอสมควร ไม่ตีบตันเพราะเวลาชนต้องการจมูกที่กว้างจะได้หายใจได้สะดวกไม่หอบง่าย นอกจากนี้ช่องเพดานในปากต้องไม่ตีบตัน เพราะ จะทำให้ไก่หอบไวเวลาชน หรือหายใจไม่ทันต้อง สายใจทางปาก

คิ้ว 

หมายถึง ขอบตาไก่ด้านบนมี 3 กษณะด้วยกันคือ

• คิ้วนูน คือ คิ้วที่มีลักษณะนูนหนาเป็น นโค้งรอบเบ้าตา คิ้วที่นูนนี้จะทำให้ตาของไก่หรือเบ้าตาอยู่ลึกเวลาถูกตีแข้งจะไม่กระทบถูกตา บบนี้ถือว่าเป็นคิ้วที่ดีที่สุดของไก่ชน และไก่ที่มีตาลักษณะดังกล่าวมักจะเป็นไก่ที่มีความทรหด ทนสูง
• คิ้วลิง หรือ คิ้วกังฉิน เป็นลักษณะคิ้ว ที่เป็นสันนูนแต่ไม่หนา และสันนูนนี้ ชี้ตรงขึ้น ทางหัว ไก่ที่มีคิ้วแบบนี้มักมีเบ้าตาใหญ่ โอกาส แทงตาสูง โบราณบอกว่าไก่ที่มีคิ้วแบบนี้มักเป็นไก่ใจเสาะ
• คิ้วต่ำ หรือไก่ไม่มีคิ้ว มองเห็นนัยน์ตาลอยเด่นบนใบหน้า เนื่องจากไม่มี คิ้วรับ ไก่ที่คิ้ว ต่ำหรือบางคนเรียกไก่ตาโปน เป็นไก่ที่มีคิ้วเลวที่ สุดเวลาปล้ำหรือซ้อมมีโอกาสเข้าตาหรือตาบอด ได้สูง ไม่เหมาะนำมาเลี้ยงชนและนำไปเป็นพ่อ พันธุ์แม่พันธุ์

ตา

ตาของคนสามารถบ่งบอกนิสัยของ คนได้อย่างไร ตาของไก่ก็เช่นเดียวกันที่สามารถ บอกลักษณะนิสัยของไก่ได้ ไก่บางตัวเพียงมอง ดูด้วยตาก็สามารถบอกได้ว่าเป็นไก่ดุ ไก่ที่มีใจ เป็นเพชฌฆาตเป็นไก่ที่ไม่ยอมแพ้ เจ็บแล้วต้อง เอาคืน โดยเฉพาะไก่ที่มีนัยน์ตาคว่ำ จะเป็นไก่ ที่ฉลาดมีความทรหดอดทนและดุร้ายในเวลา ชนหรือเป็นไก่ที่ไม่ทิ้งนาทีทอง หากคู่ต่อสู้เพลี่ยง พล้ำจะบดขยี้ถึงแพ้เลย นักเลงไก่หากันมาก เรื่องตาไก่นั้น จะเป็นสีอะไรก็ได้ขอให้เป็นสีสดใส หรือมีความสด ใสและขอบตายาวรีเรียวเล็กหรือเป็นไก่ตาเล็ก แต่ มีขอบตาหนา เบ้าตาลึก ยิ่งมีลักษณะตาคว่ำยิ่ง ดีมาก ซึ่งถือว่าเป็นตาดุหรือตาเพชฌฆาต

หู ไก่ชน เงินล้าน

เป็นส่วนประกอบที่สำคัญของใบหน้า ไก่ เป็นจุดอันตรายของไก่ชน ไก่ที่ถูกคู่ต่อสู้ที่ตรง บ้องหูหรือที่พูดกันว่า “ถูกตีป้อง” จะทำให้ขาอ่อน ทำให้ขัด มือน้ำจะแก้อย่างไรก็อาจหายขัดชั่วขณะ ถ้าถูกตีซ้ำอีกก็จะกลับเหมือนเดิม ทำให้ขาอ่อน รูปกลม ยืนไม่ค่อยอยู่แต่ถ้าถูกแทงเข้าตรงรูหู หรือเรียกว่า “หูดำ” ไก่ตัวนั้นจะชักล้มทั้งยืน และมักแพ้ หรือตายทันที ขนปิดรูหูจะบ่งออกให้เราทราบว่า ไก่ตัวนั้น “ลงเหล่า” หรือสายพันธุ์ใด โดยปกติขน ปิดรูหูจะเป็นสีเดียวกับสีของสร้อยของไก่ตัวนั้น – ถ้าขนปิดรูหู สีไม่เหมือนกับสีของสร้อยของมัน ถือ 1 ว่าไก่ตัวนั้นเป็นลูกผสมข้ามสีหรือสายพันธุ์กัน ดู ค ริ ป. ไก่ชน เงินล้าน

ตุ้มหู 

ตุ้มหูของไก่จะอยู่ใต้รูหู เป็นรูปกลมๆ รี คล้ายเมล็ดแตงโม ตุ้มหูนี้มีทั้งขน เล็กถึงใหญ่ บางตัวถึงย้อยดูคล้ายมีถุงแดงแขวนอยู่ใต้หู ตุ้มหูเป็นจุดอ่อนของไก่ชน เพราะเป็นจุดที่คู่ต่อสู้จิกและตีได้ง่าย และถ้าถูกตีที่ตุ้มหูหนักหรือบ่อยๆ จะทำให้ตุ้มหูบวมเป็นลูกมะนาว ทําให้ขัดและแข้งขาอ่อนไปเลย ลักษณะตุ้มหูที่ดีตา มโหงวเฮ้งไก่เก่งต้องมีขนาดเล็กและรัดติดแนบเนื้อ ยิ่งดี แต่ค่อนข้างจะหายาก ไก่บางตัวมีตุ้มหูมีสีขาวขึ้นตรงกลาง เขาบอกว่าเป็นไก่ชนพันธุ์ไม่แท้และไก่ป่าจะมีตุ้มหูมีสีขาวทุกตัว ดังนั้นไก่ที่มีตุ้มหูขาวคงจะสืบเชื้อสายมาจากไก่ป่าก็ได้

เหนียง 

เหนียงไก่จะอยู่ใต้คางของไก่ ร่างคล้ายส่วนหนึ่งของวงกลม บางตัวเล็กบางตัวใหญ่ เล็กสุดอาจจะดูเป็นสันเป็นแนวติดกับใต้คาง ไม่สังเกตไม่เห็น บางตัวใหญ่เกือบเป็นรูปวงกลมโตกว่าเหรียญ 10 บาท โดยเฉพาะไก่ที่มีหงอนแจ้ชบา จะมีเหนียงบานใหญ่มาก เหนียงเป็นจุดอ่อนของไก่ชนเช่นเดียวกับตุ้มหูเพราะเป็นจุดที่ทำให้คู่ต่อสู้จิกตีได้ง่าย จุดดี เหนียงก็เป็น กันชนป้องกันแข้งของ ของคู่ต่อสู้ไม่ให้ตีถูกลูกกระเดือกได้ ตามหลักโหงวเฮ้งไก่เก่งคือ ไก่ที่มีเหนียงน้อยที่สุดหรือไม่มีเหนียงถือว่าเป็นไก่ที่มี โหงวเฮ้งดี ยิ่งตุ้มหูเล็กถือได้ว่ามีโหงวเฮ้งดีที่สุด

คาง 

คางของไก่ได้แก่บริเวณส่วนล่างนับ ตั้งแต่ปากล่างถึงคอ ลักษณะคางของไก่มี 4 ลักษณะด้วยกันคือ

• คางกลม นับได้ว่าเป็นคางไก่ที่ดีพอใช้ ได้
• คางเหลี่ยม เป็นคางไก่ที่ดีพอ พอสมควร คางรัด หรือคางตรง ถือว่าเป็นคางไก่ ที่ดีมาก
• คางรูปผสม คือ อาจเป็นคางในแบบใด แบบหนึ่ง แต่ไม่รับกับใบหน้าทําให้ดูแปลกไปไม่ สวยงาม และได้สัดส่วน

ลักษณะคางไก่ที่ถูกลักษณะโหงวเฮ้งไก่ วิ่ง ต้องเป็นรูปแบบคางรัด ทำให้ดูแปลกไปไม่สวยงามยิ่งขึ้นและคู่ต่อสู้จุ่มหน้าคางที่ยาก

หงอน

 หงอนไก่เป็นสัญลักษณ์บอกเพศ องไก่ ไก่ตัวผู้จะมีหงอนใหญ่กว่าไก่ตัวเมียในสายพันธุ์เดียวกัน หงอนเป็นจุดที่บ่งบอกถึงความ มบูรณ์และสุขภาพดีของไก่ เมื่อไก่เป็นหนุ่ม อนจะใหญ่และแดงจัด แต่ถ้าไก่ตัวใดมีปลาย อนมีสีดำคล้ายกับสีเลือดดำปนอยู่ แสดงว่าไก่ นั้นมีสุขภาพไม่สมบูรณ์และไม่แข็งแรง ไม่ควร ออกซ้อมหรือออกตี นอกจากนี้หงอนยังเป็นสิ่ง ธรมชาติสร้างไว้ปกปิดคลุมกระหม่อมอันเป็นที่ มันสมองของไก่ ลักษณะหงอนของไก่พอแบ่ง ได้ 2 ลักษณะใหญ่ๆ คือ หงอนอูและหงอน จนมีคำกล่าวกันว่า ไก่อู ไก่แจ้ หรือ “ไอ้อู” แจ้”

หัว 

หมายถึง ส่วนข้างบนของหัวไก่ ไม่ค่อ ตั้งแต่โคนหงอนลงไปจรดคอต่อหัวไก่ มีขนาดเล็ก หรือ ปานกลาง และโต ไก่หัวเล็กเชื่อว่ามักเป็นไก่ใจ น้อย ส่วนหัวโตมักจะเป็นไก่โง่ช้าแต่อืดและทน ลักษ นักเล่นไก่นิยมไก่ที่มีหัวขนาดปานกลาง หัวไก่ที่ ปลา ดีตามโหงวเฮ้งไก่เก่งต้องมีลักษณะรัดเข้าหาต้น ไหล คอ มีรอยไขหัวตรงกลางกระหม่อมโดยมากจะไม่มีขนมาตั้งแต่เกิดซึ่งไม่มีกับไก่ทุกตัว

คอ

คอไก่ที่ดีตามโหงวเฮ้งไก่เก่งต้องมี ลักษณะคอที่อวบใหญ่และยาวสมส่วนกระดูก ปล้องคอใหญ่และถี่ ซอกคอหรือระหว่างคอกับ ไหล่ทั้งสองข้างต้องชิดแนบและแข็งแกร่ง จะแสดงให้รู้ว่าไก่ตัวนั้นมีพละกำลังดี มีแรงปะทะ มาก เดินอัดเดินคู่ต่อสู้ได้ดี ถ้าซอกคอห่างมัก เป็นไก่ที่ไม่ค่อยแข็งแรง ไก่คอโกลนถ้าเป็นสีเขียว ต้องตามตำรา ถ้าเป็นสีอื่นๆ มักใจน้อย

ขนและลักษณะน้ำขน ไก่ชน เงินล้าน

ขนของไก่บ่งบอกความสวยความงามของ ไก่ อย่างโบราณว่า “ไก่งามเพราะขน คนงาม เพราะแต่ง” ในความงามของขนนั้นแฝงไว้ด้วย ความเก่งและชั้นเชิงฝีตีนของไก่ เว้นแต่เรา จะมองเห็นหรือไม่ แต่นักเลงไก่ที่มีประสบการณ์ สามารถทำนายทายทักตามหลักของโหงวเฮ้งไก่เก่ง จากลักษณะของขนไก่ได้ ขนของไก่ หมาย ถึงขนสร้อย ขนตัว ขนปีก และขนหาง

น้ำขน 

หมายถึงลักษณะของขนไก่ซึ่งพอจะแบ่งออกได้ 2 ชนิด คือ

• ขนแห้ง หมายถึงขนที่มีลักษณะแข็ง แห้ง และเป็นมันเป็นขนที่อุ้มน้ำได้ดีเวลาอาบน้ำ ชน ขนจะอุ้มน้ำไว้ได้ดีและได้มาก ทำให้ไก่ไม่ค่อย หอบง่าย สามารถยืนชนได้นาน
• ขนเปียก หมายถึง ขนที่มีลักษณะอ่อน เป็นมันระยับ เป็นขนที่ไม่ค่อยเปียกน้ำ เวลาอาบ น้ำชนขนจะอุ้มน้ำได้น้อย ทำให้ไก่หอบง่ายยืน ชนนานๆ ไม่ได้ เพราะจะหอบมากและเป็น โอกาสให้คู่ต่อสู้ตีเอาได้

ด้วยเหตุนี้นักเลงไก่จึงนิยมไก่ที่มีลักษณะ ขนแห้งมากกว่าขนเปียก หรือขนอ่อน นอกจาก นี้ไก่ขนเปียกเชื่อกันว่าเป็นไก่ไม่ค่อยแข็งแรงคล้าย ไก่ตะเภา

สีของ ไก่ชน เงินล้าน

สีของไก่มีมากมายหลาก และขนหาง ซึ่งมี หลายสี เนื่องจากมีการผสมข้ามสายพันธุ์ จึงทำให้ บ ไก่มีสีสันแตกต่างกันออกไป แต่ข้อเท็จจริงไก่ชนมีโอกาสเก่งทุกสี ซึ่ง โอกาสที่จะชนะคู่ต่อสู้ขึ้นอยู่กับชั้นเชิง ฝีเท้าของ ไก่มากกว่าสีของไก่ และองค์ประกอบอื่นๆ อีก เช่น น้ำเลี้ยง การเปรียบ การใช้ยาโด๊ปและมือ น้ำ ส่วนสีของไก่คงทำให้ไก่มีความสวยงาม ดัง โบราณที่ว่า “ไก่งามเพราะขน….” แต่ถ้าใครคิด จะเริ่มเพาะเลี้ยงไก่เป็นอาชีพเสริม ผู้เขียน ขอแนะนำให้เพาะเลี้ยง ไก่สีเหลืองหางขาว และ สีประดู่หางดำ ไว้ก่อนเพราะไก่ทั้งสองสีนี้เป็นที่ นิยมของคนเลี้ยงไก่มากหรือเป็น “พิมพ์นิยม” นั่นเอง เรียกว่า เก่งไม่เก่ง ยังพอจำหน่ายขายได้เพราะความเชื่อที่นักเลงไก่ที่ปลูกฝังกันมาแต่โบราณ 

ปีก 

ปีก คือ ส่วนที่สำคัญของไก่ชน เพราะไก่ต้องใช้ปีกเผยอบินตีคู่ต่อสู้ ปีกไก่มี 2 ชนิด คือ

• ปีกสองลอน หรือปีกใหญ่

เมื่อคลี่ปีกไก่ออกดูจะใหญ่ตรงกลางเสมือนขนปีก ไม่งอกขึ้น 1 เส้น ทำให้ปีกเป็นสองตอนหรือสองลอน ปีกไก่ชนิดนี้ทำให้ไก่บินได้ไม่ค่อยดี เพราะช่องโหว่ตรงกลางและถูกคู่ต่อสู้มัดได้ง่ายโดยเฉพาะมัดเจ็ดเส้น

• ปีกลอนเดียว คือ ปีกไก่โดยทั่วไป 

เมื่อกางปีกออกดูจะไม่มีรอยโหว่เพราะปีกขึ้นเต็ม ซึ่งลักษณะปีกไก่ที่ดีตามโหงวเฮ้งไก่เก่งต้องเป็นปีกที่แข็งแรง หนา และยาวจรดโคนหาง เป็นมันเป็นปีกลอนเดียว ซึ่งจะทำให้ไก่มีกำลังบินได้ดี ถ้าเป็นปีกเส้นแต่หนาใหญ่และแข็งแรงเป็นมันดีก็ยังถือว่าเป็นปีกที่พอใช้ได้ ส่วนปีกสองลอน ปีกเล็ก ปีกสั้นและบางเป็นปีกไก่ที่ไม่ค่อยนิยมเพราะถือว่าเป็นปีกไก่ที่มีกำลังบินไม่ดี ไก่ที่มีขนปีกขาวแซมข้างเดียวนักเลงไก่ไม่นิยมและมีความเชื่อกันว่าเวลาดีมักเข้าตา หรือถูกตีตาบอดในเรื่องนี้ผู้เขียนสังเกตมานานเห็นว่าไม่จริงเสมอไป

หาง 

หางของไก่เป็นส่วนประกอบที่ทำให้ไก่มีลักษณะสวยงาม นอกจากนี้หางยังเป็นส่วนช่วยพยุงไม่ให้ไก่ล้ม ขณะบินหรือโดดดีคู่ต่อสู้หางของไก่ก็เปรียบเทียบได้กับหางเสือของเรือพอดี ไก่ไม่มีหางหรือมีหางน้อย และหางที่สั้นเกินไป มักจะบินไม่ดี ลักษณะหางที่ดีตามโหงวเฮ้ง

• ก้านหางแข็งแรงพุ่งยาวออกไป ปลาย
• หางพัดยาวเกือบเท่าหางกระรวย รวมกันเป็นรูปทรงกระบอกคล้ายฟ่อนข้าว
• หางเป็นพวงใหญ่ ยาว และไม่ยาวเกินไป เพราะถ้ายาวเกินไปอาจเหยียบหางตัวเอง ซึ่งนักเลงไก่บางคนจะตัดหางที่ยาวเกินไปเวลาชนจะไม่เหยียบหางตัวเอง

ลำตัว กระดูก และผิว ไก่ชน เงินล้าน

ลำตัวของไก่ต้องประกอบด้วยกระดูกที่เป็นโครงสร้างหน้าอก หลัง และกระเบนหางทั้งหมดนี้เป็นส่วนประกอบของตัวไก่ อาจทำให้ไก่มีลักษณะตัวสั้น ตัวยาว อกยาน หลังกุ้ง หรือจับสวยไม่สวย ก็สุดแท้แต่องค์ประกอบตามที่กล่าวมา

ลำตัว

ลำตัวไก่ที่นิยมตามหลักโหงวเฮ้งไก่เก่ง ต้องมีลักษณะยาวจับคอดตรงกลและบานหัว บานท้าย หมายถึงไหล่หนา และกว้างท้ายใหญ่ เวลาเปรียบตีจะได้เปรียบคู่ต่อสู้ เพราะจับคอดรรงกลางทำให้รู้สึกว่าตัวเล็ก ถ้าจับเท่ากันก็ได้เปรียบคู่ต่อสู้

กระดูก 

กระดูก  หมายถึง กระดูกส่วนที่เป็นโครงสร้างต่างๆ โดยเฉพาะกระดูกสันอก ไก่ที่มีกระดูกใหญ่หรือกระดูกโตจะเป็นไก่ที่มีความแข็งแรงทรหดและมีน้ำอดน้ำทนสูงเวลาถูกตีตัวจะไม่ทรุดเหมือนไก่กระดูกเล็กหรือกระดูกบางไก่กระดูกใหญ่จะสังเกตได้เวลาจับกระดูกอกจะใหญ่และยาวรวมทั้งปีกจะมีขนาดใหญ่ เมื่อจับเท่ากันจะมีน้ำหนักมากกว่าไก่กระดูกบาง

หน้าอก 

หน้าอก หมายถึง กล้ามเนื้อหน้าอกและกระดูกสันอก หน้าอกไก่แบ่งออกได้หลายชนิด เช่น

• อกกว้าง จะสังเกตเห็นเวลาไก่ยืนเต็มตัวจะเห็นว่าอกกว้างและหน้าอกมีรูปคล้ายใบโพธิ์เรียกว่า อกผายไหล่ผึ่ง เต็มไปด้วยกล้ามเนื้อและสีแดง นับว่าเป็นอกไก่ที่ดีที่สุดและเป็นลักษณะไก่ที่แข็งแรงดีมาก ถ้าเก่งก็เก่งนาน
• อกกลม เป็นอกไก่ที่กลมรีคล้ายไข่เต็มไปด้วยกล้ามเนื้อนับเป็นอกไก่ที่ดีพอใช้รองต่อจากอกกว้าง
• อกยาน เป็นอกไก่ที่มีลักษณะคล้ายสามเหลี่ยม กระดูกอกเป็นสันใหญ่ กล้ามเนื้ออกมีน้อยกว่า 2 แบบที่กล่าวมา

ตะเกียบ

เป็นกระดูกที่ต่อมาจากสันหลังโค้งมาตามสะโพกและมาบรรจบกันตรงเลยกันขึ้นไปเล็กน้อย กระดูกสองชิ้นนี้เรียกว่า”ตะเกียบ” ไก่ที่เก่งและลักษณะโหงวเฮ้งที่ดีตะเกียบจะต้องแข็ง แสดงว่าเป็นไก่กระดูกใหญ่ และแข็งแรง ถ้าตะเกียบชิดกัน ก็มีช่องว่างเพียงเล็กน้อย แสดงว่าไก่ตัวนั้นมีฝีตีนจัด คือตีไว ตีแม่น

หลัง 

หลังของไก่ชนก็สามารถบ่งบอกถึงคุณลักษณะของไก่ตัวนั้น ว่าเป็นไก่แข็งแรงทรหดอดทนได้ หลังของไก่แบ่งได้ 3 รูปแบบ คือ

• หลังแบน คือไก่ที่มีแผ่นหลังแบนกว้างใหญ่ คล้ายไม้แผ่นกระดาน ไก่ที่มีแผ่นหลังแบบนี้แสดงว่าเป็นไก่ที่มีกระดูกใหญ่แข็งแรง นับเป็นไก่ที่มีแผ่นหลังดีที่สุด
• หลังกลม คือไก่ที่มีแผ่นหลังกลมคล้ายประทุนเรือจ้าง นับว่าเป็นหลังไก่ที่ดีพอสมควร
• หลังกุ้ง คือไก่ที่มีแผ่นหลังโก่งโค้งนูนขึ้นมาโดยมากมักเป็นมาแต่กำเนิด หรือบางที่ถูกแม่ไก่ตี่ตอนเล็กๆ เลยทำให้หลังกุ้ง ไก่หลังกุ้งเป็นไก่ที่ไม่นิยมเลี้ยงตีเพราะเป็นไก่ที่ไม่แข็งแรงไม่เหมาะที่จะนำมาเลี้ยงชนและเป็นพ่อพันธุ์แม่พันธุ์

ผิว/หนัง

ผิวและหนังของไก่ชนที่ดีตามโหงวเฮ้งไก่เก่ง ต้องหนังหนามาแต่กำเนิดพอเป็นไก่รุ่นจะเริ่มมีผิวหนังเป็นสีแดงบริเวณใบหน้า หน้าอก และขนขา พออายุได้ 8-9 เดือน เมื่อนำมาเลี้ยงกราดน้ำและปล้ำลัก 2-3 ครั้ง ผิวจะขึ้นแดงเกือบทั้งตัว นอกจากนี้ไก่ที่มีผิวสีแดง ยังบ่งบอกให้รู้ว่าเป็นไก่ที่มีสุขภาพดีแข็งแรง มีความทรหดอดทนกว่าไก่ที่มีผิวสีขาวใหญ่ ลำตัวยาวหลังแบน จับคอดกลาง บานหัวบานท้าย กระเบนหางชิดตะเกียบแข็งแรงและชิด อกกว้างกล้ามเนื้อแน่นและแข็ง รวมทั้งผิวเป็นสีแดงดังชาดแต้มหนังหนา ถือว่าเป็นลักษณะไก่ที่มีความแข็งแรง แกร่งทรหดอดทนกำลังดีสามารถยืนยันได้หลายๆ อัน แรงไม่หมด เรียกว่ายังมีก๊อกสองก๊อกสามได้สบายมาก

ขา แข้ง เกล็ดและเดือย ไก่ชน เงินล้าน

ขาแข้งไก่เป็นส่วนสำคัญของไก่ที่นักเลงไก่และเซียนไก่พินิจพิจารณากันมากที่สุด เทปไก่ชนเงินล้านล่าสุด ขาไก่เป็นส่วนที่ทำให้ไก่สามารถยืนอยู่ได้นานมากน้อยเพียงใดในการชน ขาและกำลังขาจะเป็นส่วนที่ทำให้ไก่ออกอาวุธได้หนักหน่วงหรือตีลำโต หรือตีลำเล็กขึ้นอยู่กับขาและปั้นขา

ปั้นขา ปั้นขาไก่มี 3 รูปแบบ คือ

• ปั้นขาเล็ก คือไก่ที่มักมีกระดูกเล็กและกล้ามเนื้อของปั้นขามีขนาดเล็ก ไก่ปั้นขาเล็กมักเป็นไก่ขายาว ยิ่งช่วงแข้งยาวด้วยจะเป็นไก่ที่หลักไม่ดีโทงเทง เวลาถูกคู่ต่อสู้เบียด หรือเดินอัดจะต้านทานไม่อยู่ล้มลุกคลุกคลาน ไม่เหมาะจะนำมาเลี้ยงชนหรือนำมาเป็นพ่อพันธุ์แม่พันธ์
• ปั้นขาสั้น ไก่ปั้นขาสั้นมักจะเป็นไก่เตี๋ยล่ำมอต้อ แต่ปั้นขาจะใหญ่และมีกล้ามเนื้อมากถ้าหากแข้งยาวก็พอเล่นได้ ถ้าแข้งสั้นก็ถือว่าใช้ไม่ได้ แม้จะมีชั้นเชิงฝีตีนดีเด่นเพียงใดก็ตาม เพราะจะเสียเปรียบคู่ต่อสู้ จึงไม่เหมาะที่จะนำมาเลี้ยงชนหรือนำมาเป็นพ่อพันธุ์แม่พันธุ์
• ปั้นขาใหญ่ ไก่ที่มีปั้นขาใหญ่และยาวได้สัดส่วน ถือว่าเป็นไก่ที่มีปั้นขาดีที่สุด ตามหลักโหงวเฮ้งไก่เก่ง ไก่ที่ปั้นขาใหญ่ก็เพราะกระดูกขาใหญ่และกล้ามเนื้อมากแข็งแรง สามารถยืนอัดยืนเบียดคู่ต่อสู้ได้นานๆ

แข้ง

ไม่ว่าจะเป็นไก่แข้งเล็ก แช้งกลม หรือเหลี่ยมก็ใช้ได้ทั้งนั้น ส่วนใหญ่บางตัวอาจเก่งก็มีแต่ไม่ทุกตัวส่วนไก่แข้งเด็กและท้องแข้งอิ่ม ถือว่าใช้ได้ถึง 90เปร์เซ็นต์ นอกจากนี้เวลาเราจับไก่ยกขึ้นให้สังเกตดู ถ้ำแข้งของไก่เหยียดตรงทั้งสองข้าง แสดงว่าเป็นไก่ตีแม่นตีเจ็บ ถ้าแข้งงอไม่เหยียดตรง แสดงว่าเป็นไก่ที่ดีไม่ค่อยแม่นเตือยอาวุธสำคัญที่ใช้ทิ่มแทงคู่ต่อสู้

เดือย

เดือยเป็นอาวุธที่สำคัญของไก่ที่ใช้ทิ่มแทงคู่ต่อสู้ หากแทงถูกที่สำคัญ เช่น หูดำ และตา อาจแพ้ หรือตายได้ทันที ดังนั้นในการเปรียบไก่จึงเกี่ยงเรื่องเดือยกันมาก เตือยไก่เป็นกระดูกที่งอกออกจากท้องขาเหนือนิ้วก้อยขึ้นมาประมาณ 1 เซนติเมตร เดือยไก่จะมีแกนอยู่ช้างใน จะแหลมคมเมื่อไก่มีอายุชนชวบไปแล้ว คือ จะล่อนแหลมเองจนมีคำกล่าวว่า “ถ่ายแซมแหลมจัด” คือเมื่อไก่มีอายุชนขวบไปแล้วจะผลัดขนปีกเจ็ดเส้น โดยผลัดที่ละเส้นหรือเรียกว่า หลุดไปขึ้นไป และเดือยจะเริ่มล่อนแหลมขึ้นเรื่อยๆ เมื่อถ่ายครบเจ็ดเส้น เดือยก็จะแหลมคมพอดี ไก่ที่ตีกันเอง เลาะสุ่มและตีสุ่ม ตีถูกไม้หรือพันเดือยไม่แน่น อาจทำให้เดือยถอดหรือเดือยหักได้ ถ้าไก่เดือยหักหรือเดือยดอดให้ ใช้น้ำผึ้งผสมปูนแดงทาพอก ตรงเดีอยเคลือบไว้ และเดือยจะงอกขึ้นใหม่ รับรองว่าได้ผล 90 เปอร์เซ็นต์ ลักษณะของเดือยไก่มีมากมายหลายชนิด เช่น เดือยตรง หรือบางคนเรียก “เดือยขนเม่น” หรือ คล้ายลูกปืน เป็นเดือยที่โคนเดือยใหญ่ ปลายแหลมมั่นคงดี หักโค่นยาก ถ้าเป็นไก่ใช้เดือยจะเป็นเดือยที่แทงได้เจ็บปวด บาดแผลกว้างและลึก นับเป็นเดือยที่ดีที่สุดขนาดไม่เล็กกว่านิ้วก้อยของมันเอง

เกล็ดแข้ง 

เกล็ดแข้งเป็นส่วนที่นักดูโหงวเฮ้งไก่พินิจพิจารณากันมากที่สุดในบรรดาองค์ประกอบของไก่ โดยคิดและเชื่อกันว่าไก่เก่งไม่เก่งจะตีชนะหรือแพ้ จะชนะยกไหนแพ้ยกไหนเหนียวหรือไม่เหนียว มีลำหัก ลำโค่น ตี่ซัก ตีบินดูได้จากเกล็ดกันทีเดียว มีการตั้งชื่อให้น่ากลัวมีอิทธิฤทธิ์พิษสงร้ายกาจตามอาวุธของทหารเอกในวรรณคดีโดยเฉพาะเรื่อง “รามเกียรติ์ และ ขุนช้างขุนแผน” มากที่สุด รองลงไปก็ตั้งชื่อตามปรากฎการณ์ธรรมชาติ ตามสัตว์ที่มีพิษร้ายแรงบ้าง เช่น เกล็ดพญาครุฑ เกล็ดสังวาลเพชรเกล็ดขุนแผนสะกดทัพ เกล็ดเสือซ่อนเล็บ เกล็ดจงอาง เกล็ดไซบาดาล

ลักษณะท่าทาง และ เสียง ไก่ชน เงินล้าน

การดูโหงวเฮ้งประการสุดท้าย คือ การดูลักษณะท่าทาง การยืน การเดิน การแต่งตัวและฟังเสียงขันลักษณะท่าทางเหล่านี้ก็สามารถบ่งบอกได้ว่าไก่ตัวนั้นมีความเก่งกาจขันมากน้อยเพียงใด ซึ่งนักเลงไก่รุ่นเก่าได้เฝ้าสังเกตและจดจำเล่าขานสืบต่อกันมาจนถึงทุกวันนี้

ท่าทาง ไก่เก่ง ไก่ชน เงินล้าน

หรือไก่ที่มีแววของความเป็นนักสู้จะฉายแววออกมาเอง เช่นการยืน จะยืนอย่างมีสง่าราศีไหล่ยกชูคอมองซ้ายมองขวาตลอด เวลาบินขึ้นหลังสุ่มหรือจับคอนจะยืดอกผงาดเหมือนนกอินทรีย์หรือพญาครุฑขาตรงตลอดเวลา นอกจากนี้ท่าทางการยืนของไก่ยังสามารถบ่งบอกชั้นเชิงของไก่ตัวนั้นๆ ไก่ที่ยืนเบ่งอกยืดตรง ชูคอตรง ข้อแข้งข้อ ขายืดเป็นเส้นตรงยกหัวปีกแสดงว่าไก่ตัวนั้นมีเชิงชนบนจัด หรือคุมบนไม่ยอมก้มหัวลงหรือลงมุดมัด มักจะเป็นไก่ตีไว ตีแม่นแผลวงแดง หรือเป็นไก่หน้าหงอนตีแสกหน้าไก่ที่ยืนเฉียง คือ ไก่ที่ยืนเฉียงไปข้างหน้า โดยมีลำตัวและชูคอเฉียงไปข้างหน้าเล็กน้อย แสดงว่าไก่ที่ยืนแบบนี้จะมีชั้นเชิงกอดขี่มัด เป็นประเภทไก่เชิงพานขึ้นพานลงไก่ที่ยืนมีลำตัวขนานกับพื้น ไก่ที่ยืนชูคอเอียงไปข้างหน้าแต่ลำตัวขนานไปกับพื้นแสดงว่าไก่ตัวนั้นเป็นไก่เชิงประเภทมุดมัดมุดทะลุลอดขาแบกดั้มเทตี ไม่ยอมให้คู่ต่อสู้อยู่นิ่งบางตัวว่าลงจิกขา บางตัววิ่งเป็นม้าล่อ บางตัวมุดมัดคู่ต่อสู้จนเหนื่อยแล้วขึ้นมาตี ไก่ที่ยืนลักษณะนี้มักจะเป็นไก่ฉลาด ประเภทลักตีขโมยตี บางตัวก็ใจน้อยหนีง่าย ใครมีไก่เชิงแบบนี้เวลาตี ถ้าเป็นต่อควรออกตัวบังไว้บ้างจะได้ไม่หน้าซีด เวลาไก่ถอดใจหนี

ท่าเดิน ไก่ชน เงินล้าน

ท่าเดินของไก่ชน ก็สามารถบ่งบอกถึงชั้นเชิงฝีตีนของไก่ตัวนั้นๆ ได้ ท่าเดินของไก่พอแบ่งออกได้ 2 ประเภท คือ

• เดินแบบเหยาะย่าง คือ ไก่ที่เดินเหยาะแบบระมัดระวัง คือ เวลาก้าวขายกขึ้นจะกำนิ้วทั้ง 4 เข้าหากัน ก่อนจะวางเท้ากับพื้นก็จะกางนิ้วออกสลับกันไป ไก่ที่เดินลักษณะนี้เป็นไก่ฉลาดมีชั้นเชิงฝีตีนเหลี่ยมจัด สามารถเปลี่ยนเชิงชั้นได้หลายแบบ เป็นไก่ที่มีความมานะพยายามและไม่ยอมแพ้ง่ายๆ หาทางตีคู่ต่อสู้จนได้เวลาดูหรือคัดเลือกไก่ ถ้าตัวใดเดินแบบนี้ ให้จับหรือซื้อได้เลยมีโอกาสผิดไม่เกิน 20 เปอร์เซ็นต์
• เดินแบบทหาร คือ ไก่ที่เดินกางนิ้วทั้ง 4 และตบลงกับพื้นแบบทหารเดินแถวสลับกันไปไก่ที่เดินลักษณะนี้มักเป็นไก่ที่ลำโต มีลำหัก ลำโค่น ตีได้หนักหน่วง แต่มักมีชั้นเชิงน้อย ส่วนไก่ที่มีท่วงทีการเดินแบบทั่วไปไม่มีสง่าราศี นั้นหาเก่งยาก

เสียงขัน ไก่ชน เงินล้าน

เสียงขันของไก่นอกจากจะฟังได้ไพเราะและบอกสัญญาณวันใหม่แล้วเสียงขันของมันยังสามารถบอกถึงอุปนิสัยใจคอตลอดจนชั้นเชิงฝีตีนของไก่ได้เหมือนกัน ดังโบราณกล่าวว่าไก่เก่งจะ “ขันกระชาก หางลากดิน” เสียงขันของไก่มีดังนี้

• ขันเสียงสั้น คือ ไก่ที่ขันเสียงสั้นพอจับเสียงขันได้ 4 เสียงหรือ 4 จังหวะ คือ “เอก..อี้..เอ็ก..เอ็ก..”
• ขันเสียงยาว คือ ไก่ที่ขันเสียงยาว จับเสียงได้ 4 จังหวะ หรือมากกว่า และมักลากและทอดเสียงยาวออกไป
• ขันเสียงเล็ก ไก่ที่ขันเสียงเล็กคล้ายเสียงไก่แจ้ บางคนบอกว่ามักเป็นไก่เก่ง ตามคำบอกเล่าของเซียนไก่ทั้งในอดีตและปัจจุบัน
• ขันเสียงใหญ่ ไก่ชนที่ขันเสียงใหญ่ ถ้าเป็นไก่ไทยมักจะเป็นไก่เก่ง ส่วนไกไซ่ง่อนหรือไก่เวียดนามมักจะเป็นไก่ที่ขันเสียงใหญ่เป็นส่วนมาก